Λίγο Γερμανικό, λίγο Ελληνικό...

Σάββατο 17 Οκτωβρίου 2009


Γερμανικό εκλογικό σύστημα. Εκφραση που είναι πολύ της μόδας τελευταία και σίγουρα δεν έχει σχέση με τις γνωστές εταιρίες mercedes, BMW και audi. Στο πρώτο συρτάρι του γραφείου του ο κος Παπανδρέου έχει σχεδον έτοιμο το σχέδιο του νέου εκλογικού συστήματος που θα τεθεί σύστομα προς συζήτηση. Το σχέδιο αυτό θα βασίζεται στο λεγόμενο γερμανικό σύστημα με το οποίο στο παρελθόν έχουν συμφωνήσει και πολιτικοί της σημερινής αντιπολίτευσης όπως η Ντόρα Μπακογιάννη, ο Γ.Σουφλιάς και άλλοι. Τι είναι όμως το γερμανικό σύστημα και πως μπορεί να εφαρμοστει?

Η κεντρική ιδέα του συστήματος αυτού είναι ότι μισοί (περίπου) βουλευτες θα προκύπτουν από εκλογή με σταυρό σε μονοεδρικές περιφέρειες και οι υπόλοιποι μισοί από λίστα του κάθε κόμματος. Ετσι, η Ελλάδα θα χωριστεί σε μονοεδρικές περιφέρειες (περίπου 150) με βασικό κριτήριο τον πληθυσμό. Χάριν παραδείγματος, ο Εβρος θα χωριστεί σε 2 (?) μονοεδρικές, του βόρειου και νότιου.
Επίσης, η Ελλάδα θα χωριστεί σε 5-6 ευρύτερες περιφέρειες μια από τις οποίες για παράδειγμα θα μπορούσε να είναι η περιοχή από Εβρο μέχρι Σέρρες. Οι λίστες των κομμάτων από τις οποίες θα εκλέγονται οι υπόλοιποι μισοί βουλευτές θα περιέχουν υποψηφίους από τις ευρύτερες αυτές περιφέρειες.

Την ημέρα των εκλογών, ο κάθε ψηφοφόρος θα «ρίχνει» δύο ψηφοδέλτια. Στο πρώτο, θα βάζει σταυρό σε υποψήφιο (της μονοεδρικής) οποιουδήποτε κόμματος (μάλλον δύο υποψήφιοι από κάθε κόμμα). Ο πρώτος σε σταυρούς θα εκλέγεται κατευθείαν στην βουλή. Με το δεύτερο ψηφοδέλτιο, θα ψηφίζει κόμμα (χωρίς σταυρό) που θα περιέχει λίστα από υποψηφίους της διευρυμένης. Στην τελική διάταξη της βουλής θα έχουν εκλεγεί όλοι οι πρώτοι σε σταυρούς στις μονοεδρικές περιφέρειες (περίπου 150). Για τους υπόλοιπους 150, θα εξετάζεται το ποσοστό του κάθε κόμματος πανελλαδικά βάσει του οποίου θα προκύπτει πόσες έδρες δικαιούται συνολικά, θα αφαιρούνται οι έδρες που έχει πάρει από τις μονοεδρικές και έτσι θα προκύπτουν οι έδρες που δικαιούται από τις λίστες.

Παράδειγμα:
Εστω ότι η Ν.Δ. βάσει των ψηφοδελτίων με λίστες έχει πανελλαδικό ποσοστό 40% (λέμε τώρα!). Τότε θα δικαιούται συνολικά 40%Χ300 έδρες=120έδρες. Εστω ότι από τις μονοεδρικές έχουν εκλεγεί πρώτοι σε σταυρό 70 υποψήφιοι της. Τότε από τους υποψηφίους που είναι σε λίστες θα εκλεγούν 120-70=50 βουλευτές (εδώ κάποια πράγματα ενδεχομένως να είναι διαφορετικά αν δοθεί «μπόνους» 40 ή 50 εδρών στο πρώτο κόμμα για εξασφάλιση αυτοδύναμης κυβέρνησης).


Βασικές δυσκολίες-μειονεκτήματα:
α) Η δυσκολία των δύο μεγάλων κομμάτων να πείσουν τα στελέχη τους ότι οι βουλευτές που θα εκλέγονται θα είναι δύο «ταχυτήτων». Αλλοι θα βρίσκονται σε μάχη για το σταυρό και άλλοι για καλή θέση στη λίστα.
β) Η δυσκολία στην κατάτμηση των σημερινών πολυεδρικών εκλογικών περιφερειών σε μονοεδρικές, δεδομένων των διαφορών που υπάρχουν στις εκλογικές προτιμήσεις των ψηφοφόρων κέντρου - προαστίων των μεγάλων πόλεων ή πρωτεύουσας - επαρχιών των νομών.
γ) Το αν θα υπάρχουν ένας, δύο ή περισσότεροι υποψήφιοι από κάθε κόμμα στις μονοεδρικές και ποιος θα τους επιλέγει. Στην περίπτωση που θα υπάρχουν περισσότεροι από ένας υποψήφιοι και θα υπάρχει σταυρός προτίμησης, τα γνωστά προβλήματα θα οξυνθούν.
δ) Ποιος θα καταρτίζει τη λίστα τού κάθε κόμματος σε κάθε μια από τις περιφέρειες της χώρας, από ποιους νομούς θα προέρχονται αυτοί, αν θα είναι σε σειρά ή θα υπάρχει και σ' αυτές σταυρός προτίμησης (στην περίπτωση που θα υπάρχει σταυρός, τα προβλήματα θα είναι μεγαλύτερα από τα σημερινά).



Βασικά πλεονεκτήματα:
α) Το σπάσιμο των μεγάλων περιφερειών σημαίνει αλλαγές και στον τρόπο δουλειάς των υποψηφίων: Η αναγνωρισιμότητα, λόγου χάρη, μέσω της τηλεόρασης δεν θα αποτελεί το παν και πρόσωπα με έντονη τοπική δραστηριότητα θα έχουν καλύτερες προϋποθέσεις εκλογής τους στη Βουλή αλλά και μικρότερες δαπάνες, χωρίς «σπόνσορες» για τις πολυέξοδες εκστρατείες, γεγονός που μπορεί να συμβάλει στην απεξάρτηση πολιτικών από επιχειρηματικά συμφέροντα.
β) Ο κάθε ψηφοφόρος μπορεί να επιλέγει και βουλευτή στη μονοεδρική και κόμμα στην ευρύτερη.

Είναι σαφές ότι οι αριθμοί που αναφέρονται παραπάνω  αλλά και τα ποσοστά του σχήματος - όσον κι αν είναι επιθυμητά! - είναι απλά και μόνο ενδεικτικά χάριν ευκολότερης κατανόησης (η συζήτηση στη βουλή δεν έχει ξεκινήσει αλλά και δεν έχουν κατατεθεί ακόμα προτάσεις).